Mỗi khi bé sơ sinh bị sốt, bố mẹ luôn lo lắng tìm cách hạ sốt. Tuy nhiên, bố mẹ cần nắm chắc 5 lưu ý sau để hiểu rõ nhất tình trạng sốt ở bé sơ sinh và có cách phòng tránh, chữa trị chính xác nhất.
Bố mẹ luôn nghĩ rằng khi bé bị sốt, nhiệt độ chính là yếu tố quan trọng nhất. Bé sốt càng cao tức là ốm càng nặng. Tuy nhiên, sự thật không phải như vậy. Sốt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có rất nhiều điều mà bố mẹ phải đặc biệt lưu ý để có cái nhìn đúng đắn và khoa học hơn. Vậy, những lưu ý đó là gì?
Phân loại sốt ở bé sơ sinh
Bé sơ sinh bị sốt chủ yếu do 3 nguyên nhân: bị nhiễm virus, vi khuẩn hoặc đang mọc răng. Và với mỗi loại sốt khác nhau, bố mẹ cần có những cách xử trí khác nhau.
Sốt do virus
Bao gồm các loại bệnh như sốt siêu vi, sốt cảm lạnh, sốt cảm cúm, sốt xuất huyết, chính là tình trạng sốt do nhiễm phải các loại virus (siêu vi trùng) khác nhau.
Virus có cấu trúc đơn giản và kích thước nhỏ hơn vi khuẩn rất nhiều. Virus không thể sống lâu ở môi trường bên ngoài nên phải xâm nhập vào cơ thể con người để phát triển, sinh sản và gây bệnh. Thuốc kháng sinh không có tác dụng đối với virus và không nên kê đơn.

Bé sơ sinh bị sốt do 3 nguyên nhân chính: virus, vi khuẩn, mọc răng (Nguồn: Internet)
Với sốt cảm lạnh, cảm cúm, bố mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau để bé mau khỏe hơn:
▪ Bổ sung đầy đủ dưỡng chất bằng cách cho bé bú mẹ đều đặn, ăn các thức ăn nhạt, mềm, dễ tiêu, ăn chín uống sôi, chú ý bổ sung các loại rau xanh và hoa quả giàu vitamin.
▪ Cho bé uống nhiều nước ấm giúp làm loãng dịch tiết đường hô hấp, bé ho dễ dàng hơn.
▪ Nhỏ nước muối loãng để rửa mũi, thông thoáng mũi giúp bé bú dễ hơn, ít ói hơn.
▪ Giữ ấm cho bé mỗi khi trời chuyển lạnh.
Với sốt siêu vi, sốt xuất huyết, bố mẹ cần nhanh chóng đưa bé đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và kê thuốc phù hợp.
Sốt do vi khuẩn
Xảy ra khi cơ thể chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn, chẳng hạn như nhiễm trùng tai, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc viêm phổi vi khuẩn. Nhiễm trùng do vi khuẩn thường ít phổ biến hơn nhiễm trùng do virus, nhưng lại đáng lo ngại hơn bởi nó có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm cho bé.
Khi bị sốt do vi khuẩn, bé thường có các triệu chứng như nhiệt độ tăng cao, nhịp thở tăng, môi khô, mắt trũng khi có dấu hiệu mất nước, ớn lạnh, rét run và các dấu hiệu đặc trưng khác của bệnh nhiễm khuẩn đang mắc phải.
Nếu là sốt do vi khuẩn, bé không có khả năng tự phục hồi như một số bệnh do virus mà cần phải dùng thuốc kháng sinh đặc trị do bác sĩ kê đơn. Do đó, bố mẹ nên cho bé đến gặp các bác sĩ chuyên khoa nhi để thăm khám và điều trị phù hợp.

Bé bị sốt do vi khuẩn hết sức nguy hiểm, bố mẹ cần đưa bé đến bác sĩ ngay (Nguồn: Internet)
Ngoài ra, một trong các loại sốt ở bé sơ sinh mà bố mẹ chắc chắn sẽ gặp chính là sốt mọc răng. Trong khoảng 4 đến 7 tháng tuổi, bé bắt đầu mọc răng sữa. Khi răng nhú lên, nhiệt độ cơ thể bé thường tăng nhẹ. Điều này là do tình trạng viêm nướu: nướu của bé sưng tấy và đau nhức đến vài ngày. Nếu bé sốt do mọc răng, bố mẹ có thể xử lý ở nhà. Tuy nhiên, nếu bé sốt cao trên 39 độ, có hiện tượng nôn mửa, co giật, bố mẹ nên lập tức cho bé gặp bác sĩ.
Bố mẹ có thể tham khảo một số cách sau đây để xoa dịu cơn đau của bé:
▪ Giữ vệ sinh răng miệng: cho bé uống nước lọc sau khi ăn dặm, dùng khăn mềm/ gạc thấm nước ấm hoặc nước muối sinh lý để lau miệng cho bé.
▪ Không để bé tiếp xúc với những đồ chơi sắc, có góc cạnh hoặc đồ vật cứng.
▪ Mẹ nên cho bé bú nhiều hơn hoặc uống thêm nước lọc để bé không bị mất nước.
▪ Có thể dùng thuốc giảm đau, hạ sốt cho bé, nhưng phải dưới sự chỉ định của bác sĩ.

Bố mẹ có thể xử trí cơn sốt do mọc răng của bé tại nhà (Nguồn: Internet)
Đo nhiệt độ ở trực tràng là chính xác nhất
Thân nhiệt của bé sơ sinh thường có xu hướng cao hơn người lớn. Hơn nữa còn thay đổi khá nhanh nếu tắm nước quá ấm hoặc mặc quần áo quá nóng. Bình thường thân nhiệt bé khỏe mạnh dao động từ 36,8 – 37,3°C. Nhiệt độ buổi chiều thường cao hơn buổi sáng khoảng 0,5 độ.
Bé được coi là bị sốt khi nhiệt độ ở trực tràng (hậu môn) hoặc ở tai là 38°C, nhiệt độ ở miệng là 37,5°C và nhiệt độ ở nách là 37,2°C. Vì vậy, khi đo nhiệt độ cơ thể con dưới 38 độ, bố mẹ không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, nên theo dõi thêm để có biện pháp xử lý kịp thời.
Mặc dù hơi bất tiện và khó khăn nhưng đo nhiệt độ ở trực tràng sẽ cho kết quả chính xác nhất. Bởi nhiệt độ ở vùng nằm sâu trong cơ thể, là nhiệt độ trực tiếp liên quan đến tốc độ các phản ứng sinh học xảy ra trong cơ thể và ít thay đổi theo nhiệt độ của môi trường.

Bé bị coi là sốt nếu nhiệt độ tại trực tràng trên 38 độ C (Nguồn: Internet)
Đặc biệt chú ý đến các biểu hiện khác
Nhiều bố mẹ nghĩ rằng nhiệt độ chính là quan trọng nhất, bé sốt càng cao tức là ốm càng nặng. Tuy nhiên, sự thật không phải như vậy.
Một em bé sốt 38,5 độ C có biểu hiện thoải mái và chơi đùa bình thường sẽ không đáng lo ngại bằng một bé dù chỉ sốt khoảng 38 độ C nhưng lại mệt mỏi, quấy khóc không yên, li bì, thậm chí co giật.
Điều đó có nghĩa, nếu bé bị sốt nhưng vẫn chơi đùa, ăn uống…bình thường, bố mẹ không nên quá lo lắng. Lúc này, thay vì vội vã đưa bé đến bác sĩ, bố mẹ có thể sử dụng các biện pháp hạ sốt như chườm ấm, mặc quần áo thoáng mát, uống nước…và tiếp tục theo dõi thêm.
Đừng chỉ chú ý vào thân nhiệt, hãy tập trung quan tâm đến các triệu chứng khác của bé như mệt mỏi, lờ đờ, biếng ăn, dễ gắt gỏng, run rẩy, da tái, nôn trớ,…để có thể đưa bé đến bác sĩ kịp thời.

Ngoài nhiệt độ, bố mẹ cần quan sát thêm các biểu hiện khác của bé (Nguồn: Internet)
Sốt rất nguy hiểm với bé dưới 3 tháng tuổi
Nếu bé dưới 3 tháng tuổi bị sốt trên 38 độ C, cần được thăm khám bác sĩ ngay. Bố mẹ tuyệt đối không nên tự ý dùng thuốc hạ sốt, vì thuốc hạ sốt có thể che giấu đi những triệu chứng của 1 căn bệnh nguy hiểm nào đó.
Sốt ở bé dưới 3 tháng được cảnh báo là nguy hiểm vì bé sẽ không có các biểu hiện nhiễm trùng nặng như người lớn. Ví dụ, nhiễm khuẩn huyết ở bé sơ sinh thường không có các triệu chứng điển hình nào để bố mẹ dễ phát hiện.
Khi đi khám, các bác sĩ có thể làm các xét nghiệm máu và nước tiểu để xác định liệu có nhiễm trùng do vi khuẩn hay không và xét nghiệm dịch não tủy khi cần thiết để giúp cho chẩn đoán nếu nghi ngờ trẻ bị viêm màng não.

Sốt cực kỳ nguy hiểm với bé dưới 3 tháng tuổi (Nguồn: Internet)
Sốt là phản ứng có lợi của cơ thế
Bố mẹ nào cũng cực kỳ lo lắng khi thấy con bị sốt, nhưng sốt chính là phản ứng có lợi của cơ thể. Ngoài sốt do mọc răng thì sốt là biểu hiện cho thấy cơ thể đang chống lại “kẻ xâm lược”, là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang hoạt động tích cực.
Yếu tố trực tiếp gây ra cơn sốt trong cơ thể là các chất gây sốt nội sinh – là một loại protein được hình thành bên trong cơ thể.
Quá trình diễn ra sốt bắt đầu từ lúc virus hoặc vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể và tiết ra độc tố. Các độc tố này kích thích các đại thực bào và bạch cầu trung tính tiết ra chất gây sốt nội sinh. Chất này tác động lên trung tâm điều nhiệt của cơ thể làm hoạt hóa acid arachidonic, sản sinh monoamin gây thay đổi setpoint (điểm đặt nhiệt) dẫn tới tăng sản nhiệt và giảm thải nhiệt toàn cơ thể, gây ra cơn sốt.
Đồng thời, việc chiến đấu với tác nhân gây hại huy động một lượng lớn bạch cầu từ các kho dự trữ trong tuỷ xương, quá trình chiến đấu tạo ra nhiều phản ứng hóa sinh gây tăng nhiệt.
Tất cả đều là cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể, chống lại các tác nhân gây bệnh.

Sốt là phản ứng có lợi của cơ thế (Nguồn: Internet)
Bé còn nhỏ, hệ miễn dịch chưa đủ sức để chống lại các tác nhân gây bệnh. Thế nên, bố mẹ cần phải theo dõi và quan sát kỹ lưỡng để kịp thời xử lý khi bé bị bệnh.